Sudan: Siyasi geçiş ve ekonomik zorluklar ışığında gelecek perspektifi

Sudan, tarihsel, etnik ve dini çeşitliliğiyle bilinen önemli bir Afrika ülkesidir. Ancak, uzun yıllar süren iç savaşlar, askeri darbeler ve siyasi istikrarsızlık, ülkenin siyasi, askeri ve ekonomik durumunu etkilemiştir. Son dönemde yaşanan gelişmelerin Sudan’ın geleceği üzerinde önemli etkiler bıraktığını söyleyebilirim. Bu noktada Sudan’ın siyasi geçiş sürecini, askeri durumunu ve ekonomik zorluklarını göz önünde bulundurarak bir gelecek perspektifi ortaya koymak mümkün. 

Siyasi, Askeri ve Ekonomik Boyut 

Sudan’da siyasi geçiş süreci, 2021 yılında gerçekleşen askeri darbe ile başlamıştır. General Abdulfettah Burhan liderliğindeki askeri yönetim, hükümeti devirerek ülkeyi kontrol altına almıştı. Ancak darbe sonrası uluslararası baskılar ve kitlesel protestolarr, askeri yönetimi zor durumda bırakmıştı. Nisan 2022’de ise askeri yönetim ile sivil muhalefet arasında bir anlaşma sağlanarak sivil bir hükümetin kurulması kararlaştırılmış ancak bu girişimler siyasi geçiş belirsizliğini ortadan kaldırmamıştır. 

Öte yandan Sudan’da askeri durum, siyasi istikrarsızlık ve çatışmalar nedeniyle endişe vericidir. Darbenin ardından, askeri yönetim ülkeyi sıkı bir şekilde kontrol altında tutmuş ve muhalefeti bastırmıştır. Nitekim uluslararası toplumun baskısı ve halkın direnişi sonucunda askeri yönetim, sivil bir hükümete geçiş konusunda adımlar atmak zorunda kalmıştır. Bu anlamda halen askeri müdahalenin ülkenin demokratikleşme sürecini engelleyebileceğini ve siyasi istikrarı tehdit edebileceğini söyleyebilir. 

Buna ek olarak Sudan’ın ekonomik durumu, uzun yıllar süren iç savaşlar, dış borçlar, yüksek enflasyon ve döviz kıtlığı gibi bir dizi sorunla karşı karşıya kalmıştır. Darbenin etkisiyle ekonomi daha da zorlaşmış ve halkın yaşam standartları önemli ölçüde geri gitmiştir. Bunun yanında Covid-19 salgını, ekonomik zorlukları daha da artırarak ülkenin sağlık sistemi üzerinde baskı oluşturmuştur. Öyle ki bölgenin kritik ülkelerinden Sudan’ın ekonomik istikrar ve kalkınma için ciddi reformlara ve uluslararası yardıma ihtiyaç duyduğunu söylemek mümkündür.

Gelecek Perspektifi

Sudan’ın geleceği; siyasi istikrar, barış çabaları, ekonomik kalkınma ve ulusal uzlaşı arasında gidip gelen bir denge içindedir. Bu kapsamda ülkenin liderleri, siyasi istikrarı sağlamak, çatışmaları sona erdirmek ve ekonomiyi canlandırmak için iş birliği zemini aramakta ve çeşitli yerel ve uluslararası müzakere modellerin içinde olmaktadır. Öyle ki uluslararası toplumun da Sudan’daki sürece eğilmesi ve destek olması kritik görülmektedir. Çünkü Sudan’ı, istikrarsız ve şiddetli bir iç savaş geçmişine sahip olsa da doğru politikalar ve stratejilerle, potansiyelini gerçekleştirebilecek bir ülke olarak değerlendirmek yerinde olacaktır. 

Ayrıca bununla ilişkili olarak Sudan’da siyasi geçiş sürecinde, eski Devlet Başkanı Ömer El Beşir’in yönetimi ve General Abdulfettah Burhan liderliğindeki askeri yönetim arasında belirgin farklar vardır. El Beşir döneminde, ülke otoriter bir yönetim altında yönetilirken, Burhan’ın liderliğindeki askeri yönetim, halkın taleplerini ve uluslararası baskıları dikkate alarak siyasi geçiş sürecini başlatmıştır. Ancak, her iki dönemde de insan hakları ihlalleri ve siyasi baskılar gözlenmiştir. Bu doğrultuda Sudan’da insan hakları ve demokrasinin doğru işletilmesi ve katılımcı bir modelin hayata geçirilmesi elzem görünmektedir. 

Diğer taraftan Sudan, son yıllarda İsrail ile ilişkilerini normalleştirme sürecine girmiştir. Özellikle 2020’de Sudan’ın İsrail ile ilişkilerini normalleştirme kararı, ülkede siyasi tartışmalara yol açmıştır. Bazı kesimler bu normalleşme adımını desteklerken bazı gruplar şiddetli eleştirilerde bulunmuştur. Gelinen noktada İsrail ile ilişkilerin Sudan’ın bölgesel ve uluslararası konumunu nasıl etkileyeceği önümüzdeki dönemde dikkatle izlenmelidir.

Sonuç olarak, Sudan’ın siyasi geçiş süreci buna paralel olarak ortaya konulmak istenen gelecek perspektifi, ülkenin karmaşık ve belirsiz bir dönemden geçtiğini gösteriyor. Halkın taleplerinin dikkate alınması, demokratik bir Sudan’ın inşası için kritik öneme sahip. Bilhassa, bu süreçteki siyasi belirsizlikler ve ekonomik zorluklar, ülkenin istikrarını derinden tehdit ediyor. Sudan’ın geleceği, iç barışın sağlanması, ekonomik kalkınmanın desteklenmesi ve uluslararası iş birliğinin güçlendirilmesiyle şekillenecektir. 

Analiz: Yusuf YILDIRIM