Şinkit: Çölden Kütüphaneye Açılan Kapı

Şinkit, Sahra’nın zorlu koşulları arasında, Moritanya’nın Adrar bölgesinde yer almaktadır. Çok eski çağlardan beri stratejik bir konuma sahip olan şehir, ticaret yollarının kesişim noktasıdır. Çölün uçsuz bucaksız kumlarının arasında meşhur kütüphaneleriyle bilinen bu şehir, kültürel arka planıyla oldukça dikkat çeker. Orta Çağ’da İslam dünyasında bilginin merkezi olarak tanınan Şinkit, bilim, felsefe ve din alanındaki el yazmalarıyla ünlüdür.

Şinkit’teki kütüphane sayısı bir zamanlar 30’u buluyordu. Fakat çölün zorlu şartları, bu kütüphanelerin büyük kısmının yok olmasına neden oldu. Sıcak hava, rüzgar, böcekler ve çöl haşereleri, bu nadir eserler için büyük bir tehdit oluşturdu. Günümüzde ise yalnızca birkaç kütüphane ayakta kalabilmiştir. Bu kütüphanelerde Kur’an-ı Kerim, hadis kitapları, fıkıh metinleri ve çeşitli bilim dallarına ait el yazmaları bulunmaktadır.

Şehrin sakinlerinden biri olan Abdullah Habott, ailesinden miras kalan bir kütüphanenin koruyucusudur. Habott, kütüphanesindeki eserleri temizleyerek ve düzenli bakımlarını yaparak bu değerli mirası korumaya çalışmaktadır. Onun gibi birçok “Kültür Koruyucu“, kendini bu tarihi mirasın korunmasına adamıştır. Abdullah Habott’un yanında Seif İslam da kütüphanelerin korunmasında önemli bir rol üstlenmiştir. Her iki kültür muhafızı, geçmişin izlerini koruma ve aktarma sorumluluğunu taşımaktadır. Bu iki muhafızın çabaları, “Çöl Kütüphaneleri” adlı belgeselde de ayrıntılı olarak ele alınmıştır.

Şinkit halkı, kendilerine “Kitap Koruyucuları” adını vermiştir. Şinkit, kütüphaneler şehri olarak da bilinmektedir ve bu mirasın korunması büyük bir önem taşımaktadır. El-Habot Kütüphanesi, 200 yıllık geçmişiyle dikkat çekmektedir. Bu kütüphaneler, aile mirası olarak nesilden nesile aktarılmaktadır. Bu kütüphaneler, aile mirası olarak nesilden nesile aktarılmaktadır. Bu insanlar, atalarından kalan kitapları büyük bir özenle muhafaza etmektedir. Kitapların korunması yalnızca fiziksel bakımla sınırlı değildir; aynı zamanda bu eserlerin anlamı, değeri ve içerdiği bilgi, sözlü ve yazılı yollarla genç nesillere aktarılmaktadır.

Kitap Koruyucuları, kitapları iyi korumanın yanı sıra yeni nesillere aktarmak için gençlerle ve çocuklarla sürekli etkileşim halindedir. Bilgi aktarımı amacıyla düzenlenen bu toplantılarda, eserlerin tarihî ve kültürel önemini vurgulayan anlatımlar yapılmaktadır. Aynı zamanda Şinkit, çeşitli ülkeler tarafından davetler almakta ve yıl boyunca birçok ülkeden heyet ağırlamaktadır. Yüzyıllarca medeniyetin olmadığı düşünülen kurak topraklarda adeta bir vahaya su taşımaya devam eden bu şehir, mirasını dünya ile paylaşmaktadır.

Abdullah Habott gibi bireyler, aile kütüphanelerini korumanın yanı sıra, bu eserleri öğrenmek ve öğretmek için büyük bir çaba sarf etmektedir. Habott, kitapların temizliğini yaparken aynı zamanda dua ettiğini ve eserleri okumanın ruhuna huzur verdiğini belirtmektedir.

Sahra Çölü’nün zorlu iklim koşulları, Şinkit’in hem halkını hem de kültürel mirasını tehdit etmektedir. Çölleşme ve artan kum fırtınaları, şehirdeki evlerin ve kütüphanelerin korunmasını daha da zorlaştırmıştır. Birçok aile, bu koşullara dayanamayarak şehri terk etmek zorunda kalmıştır. Ancak, az sayıda da olsa hâlâ Şinkit’te yaşamaya devam eden halk, miraslarına sahip çıkmak için büyük bir özveri göstermektedir.

Şehirdeki kütüphaneler, modern teknolojinin nimetlerinden yoksun bir şekilde, geleneksel yöntemlerle korunmaktadır. Çöl kumlarının zararını en aza indirmek için kitaplar deri kaplarla sarılmakta ve özel ahşap dolaplarda saklanmaktadır. Ayrıca, kitaplar düzenli olarak havalandırılmakta ve temizlenmektedir.

Şinkit Çöl Kütüphaneleri, yalnızca Moritanya için değil, tüm insanlık için büyük bir öneme sahiptir. Bu kütüphanelerdeki el yazmaları, İslam bilimlerinin gelişimine ışık tutan birer belgedir. Aynı zamanda, Arapça yazılmış eserler, tarih, astronomi, matematik ve felsefe gibi farklı alanlarda önemli bilgiler içermektedir.

Kütüphanelerdeki eserler, İslam dünyasının geçmişteki bilimsel ve entelektüel birikimini yansıtmaktadır. Özellikle astronomi alanındaki çalışmalar, dönemin İslam alimlerinin bilimsel merak ve araştırmalarını göstermesi açısından oldukça değerlidir.

UNESCO, Şinkit’i Dünya Mirası listesine alarak şehrininn ve kütüphanelerin korunması için çeşitli projeler geliştirmiştir. Ancak, bu projelerin etkili bir şekilde uygulanamamaktadır. Dünya miras listesinde bulunan bu kütüphaneler fiziksel yetersizlik nedeniyle tahrip olmaya devam etmektedir. 

Şinkit Çöl Kütüphaneleri, yalnızca fiziksel varlıklar değil, aynı zamanda birer bilgi ve kültür taşıyıcısıdır. Bu nedenle, halkın ve uluslararası toplumun ortak çabalarıyla bu eserlerin gelecek nesillere aktarılması sağlanmalıdır. Dijitalleştirme projeleri, bu mirasın korunması ve dünya genelinde daha geniş bir kitleye ulaşması için önemli bir fırsat sunmaktadır.

Şinkit, Sahra’nın derinliklerinde bir bilgi ve kültür durağı olarak varlığını sürdürmektedir. “Kitap Koruyucuları”nın özverili çalışmaları sayesinde, bu kadim miras hala ayakta durmaktadır. Ancak, çölün zorlu koşulları ve günümüz insanının duyarsızlığı, bu mirası tehdit etmektedir. Şinkit Çöl Kütüphaneleri, yalnızca Moritanya’nın değil, tüm insanlığın ortak değeri olarak korunmayı hak etmektedir. Bu eşsiz eserlerin gelecek nesillere aktarılması, tarih ve kültür bilincinin güçlenmesine katkı sağlayacaktır.

Yazan: Semanur Akman