Güney Afrika’da apartheid döneminin mirası ekonomik açıdan etkisini sürdürüyor
Beyaz ırkçı apartheid rejiminin yıkılmasıyla 1994 yılından itibaren toplumsal uzlaşının sağlandığı Güney Afrika Cumhuriyeti'nde, farklı renk ve ırklara mensup nüfus arasındaki ekonomik eşitsizlikler devam ediyor.
Güney Afrika tarihinde önemli bir yeri olan 16 Aralık, ırkçılığa karşı toplumsal uzlaşının simgesi “Uzlaşma Günü” olarak 1995 yılından beri her yıl resmi tatille kutlanıyor.
Apartheid döneminde hayatın hemen her alanında sistematik ve yasalarla uygulanan ırksal ayrımcılığa tabi tutulan siyahi nüfus, on yıllarca süren bir özgürlük mücadelesinin ardından 1994 yılında temel haklarına kavuşmuş olsa da ekonomik açıdan halen toplumun en dezavantajlı kesimini oluşturuyor.
Güney Afrika’da gelir dağılımında dünyanın en eşitsiz ülkesi
Güney Afrika günümüzde kıtanın en önde gelen 3 ekonomisi arasında yer alıyor. Zengin altın, platin, elmas, demir ve kömür madenlerine sahip ülke, ayrıca Afrika’nın finans merkezi olma işlevini sürdürüyor.
İstatistik verilerine göre 2022 yılında kıtanın en büyük 10 şirketinin tamamı Güney Afrika merkezli. Bu firmaların işlem gördüğü Johannesburg Borsası’nın toplam hacmi 1 trilyon doları geçiyor.
Dünya Bankası’nın 2022’de yayınladığı bir rapora göre, Güney Afrika gelir dağılımı bakımından dünyanın en eşitsiz ülkesi olma özelliği taşıyor. Buna göre, 60 milyonluk Güney Afrika’da nüfusun en zengin yüzde 10’luk kesimi, toplam servetin yüzde 80’den fazlasını elinde tutarken, en yoksul yüzde 60’lık kesim, toplam servetin ancak yüzde 7’sine erişim sağlayabiliyor.
Rapor ayrıca farklı renk ve ırk grupları arasındaki fırsat eşitsizliğinin, mevcut gelir dağılımı eşitsizliğini yaklaşık yüzde 48 seviyesinde etkilediğini ortaya koyuyor.
Ülke nüfusunun yüzde 80’ininden fazlasının siyahi Güney Afrikalılardan oluştuğu göz önüne alındığında, bu nüfusun önemli bir kısmının ülkelerinin ekonomik zenginliklerinden çok az faydalanabildiği görülüyor.
İşsizlik ve ücretler
Yüzde 30 seviyelerinde gezinen yüksek işsizlik sorunu, ülke ekonomisinin en kronikleşmiş problemlerinden birisi.
Güney Afrika İstatistik Kurumu verilerine göre, bu yılın ikinci çeyreğinde işsizlik yüzde 33,9’a ulaşmış durumda.
Buna göre, siyahi nüfusun işsizlik oranı bu dönemde yüzde 36,8 seviyesinde iken, bu oran beyaz nüfus için yüzde 7,8, Asyalı nüfus için yüzde 13,7, renkli adı verilen melez nüfus için ise 26,5 seviyelerinde.
2019 tarihli rapora göre siyahi çalışanlar, beyaz çalışanlara göre en az 3 kat daha az ücret alıyor. Buna göre ülkede en az ücret alan grup ise siyahi kadın çalışanlar.
Siyahi nüfusun ekonomik açıdan güçlendirilmesi
Siyahi Güney Afrikalılar, 1994 yılına kadar büyük çoğunlukla ucuz iş gücü olarak düşük kalifikasyon gerektiren işlerde çalıştırıldı ve eğitim imkanlarından da önemli ölçüde yoksun bırakıldı.
Ülkede ekonomik eşitsizliklerin daha uzun yıllar etkisini sürdüreceği tahmin ediliyor.
Siyahi nüfusun ekonomik açıdan güçlendirilmesi konusu ise uzun yıllardır Güney Afrika hükümetinin ajandasında en önemli konulardan birini teşkil ediyor.
Ülkenin özgürlük mücadelesi lideri ve ilk siyahi devlet başkanı Nelson Mandela’nın torunu Ndilika Mandela, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, “1994 yılında kazandığımız şey siyasi özgürlüktü. Oysa ekonomik özgürlük söz konusu olduğunda, bir dengeden söz etmek henüz mümkün değil.” dedi.
Mandela, Güney Afrika’nın bu konuda zamana ihtiyacı olduğuna dikkati çekerek, “Ekonomik özgürlük konusunda daha gidilecek çok yolumuz var. Henüz o nokta değiliz” diye konuştu.
Kaynak: AA, Murat Özgür Güvendik
