Bassirou Diomaye Faye Liderliğinde Senegal: Bölgesel ve Küresel Denge Arayışı
Senegal'in en genç başkanı olan Bassirou Diomaye Faye'nin ilk görev yılının sonuna yaklaşırken, bölgesel ve küresel arenadaki adımları ile dikkat çekiciydi.

Faye, Pastef partisinden aday olarak girdiği ilk seçimi kazanıp başkanlık görevine başlayalı dokuz ay oluyor. Bu süre içerisinde Faye’nin seçim süreci vaatlerini ve bu dokuz aylık süreci değerlendirildiğinde, vaad ve uygulama değerlendirmesi yapmak için erken olsa da genç başkanın yıl içerisinde bölgesel ve küresel arenada gerçekleştirdiği temaslar ilerleyen süreç için yol gösterici olacaktır.
Faye göreve başladığı an, seçim sürecinde aynı partide yer alan ve adı skandallara karıştığı için seçimden men edilen Sonko’yu Başbakan olarak görevlendir. Sanko ve Faye’nin aday olduğu Pastaf partisi Pan Afrikanist ideolojisini sürdürüyor. Seçim sürecinde vaatlerinden ilki, ülkedeki Fransız hakimiyetini her sektörde ve alanda kademe kademe azaltmaktı. Bu vaad halkın özellikle genç kesimi tarafından memnuniyetle karşılandı. Fransa’nın Batı Afrika’daki varlığının en çok hissedildiği ülke Senegal. Afrika ülkeleri Fransa ile askeri işbirliklerini birer birer sonlandırırken Senegal de ülkesinde bulunan Fransız askeri üssünü kapatma kararı aldı. Başkan Faye, ülkesinde bir başka ülkenin askerlerinin bulunmasının, bağımsız bir ülke için itibar zedeleyici olduğunu belirtti. Senegal bağımsız olalı altmışdört yıl geçse de Fransa ülkede hala çok güçlü bir yere sahip. Faye, Fransa ile ilişkileri diplomatik ve ekonomik düzeyde makul şartlarda sürdürmeye devam ederken, ekonomik ortaklıklarda ülkedeki Fransa varlığını dengeleyecek aktörlerle işbirliği içinde ilerliyor.
Kıta İçerisinde Senegal
Senegal’in, Sahel ve Batı Afrika’da ki imajı yaşanan son gelişmelerde Faye’nin yapıcı tutumuyla daha sağlam bir zemine oturdu. Sahel bölgesinde Mali, Burkina Faso ve Nijer’deki askeri yönetimlerin bir araya gelerek kurduğu Sahel Devletleri Konfederasyonu (AES) ardından üç ülkenin de ECOWAS tan ayrılma kararları neticesinde, Faye’nin arabuluculuk çabaları diğer üyeler tarafından takdir edildi. 12 Aralıkta Nijer’de gerçekleşen ECOWAS hükümet başkanları 66. olağan konferansında, üye ülkelerle sağlıklı diplomatik diyalog, sosyo-ekonomik iyileşme ve ECOWAS’ın yeniden iyileştirilmesi üzerine işbirliği yapmaya hazır olduğunu belirtti.
Kıta Dışı Aktörler ile Temaslar
Faye, Çin-Afrika İşbirliği Forumu kapsamında Çin’e bulunduğu süre içinde pek çok önemli isimle bir arada bulundu. Ülkesindeki ekonomide Fransa etkisini azaltmak isteyen Faye için en güçlü ekonomik ortaklardan biri de Çin. Çin’in Afrika kıtasındaki hızlı yükselişi ve ticari partner olarak güçlü oluşu Çin’i başta diplomatik ve beraberinde pek çok alanda işbirliği için uygun bir aktör haline getiriyor. Faye Fransız askeri üssünün varlığından rahatsız olduğunu belirtirken ‘’Çin ile ticari birlikteliğimiz devam ediyor fakat ülkemde Çin üssü yok’’ sözleriyle ekonomik ve diplomatik işbirliğinin ülkesindeki yabancı asker varlığının bir zorunluluğu olmadığını vurguluyor.
Kadrajı Asya’dan tutmaya devam ettiğimizde Afrika’da silahlı güçlerinin varlığı sebebiyle dikkat çeken Rusya’yı görüyoruz. Senegal başkanı, Putin ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Hem başkan hem de bakanlık düzeyinde gerçekleşen görüşmelerde Rusya’nın Sahel bölgesindeki istikrarı sağlamak ve Afrika ülkelerindeki savunma sanayine destek vermek için hazır olduğunu bir kez daha vurguladı.
Körfez Ülkelerine baktığımızda, Faye’nin Suudi Arabistan ve Katar’lı mevkidaşlarını ülklerinde ziyaret ederek, enerji, tarım, sanayi ve dijital dönüşüm gibi öncelikli sektörlere odaklanarak daha üst düzeyde stratejik işbirlikleri için görüşmeler gerçekleştirdi.
Türkiye ve Senegal İşbirliği
Başkan Faye’nin 2024 yılı için önemli ziyaretlerinden biri de Türkiye’de gerçekleşti. Senegal ve Türkiye dostane ilişkileri yeni başkan döneminde güçlenerek devam edeceği, ziyaret sürecinde imzalanan beş antlaşma ile kesinleşti;
Yüksek düzeyli stratejik işbirliği, Şehircilik Alanında İşbirliği, Enerji ve Hidrokarbonlar Alanlarında İşbirliği,Tarımsal Mekanizasyon Alanında İşbirliği, Bilimsel Araştırma ve İnovasyon Bakanlığı Arasında Yükseköğretim Alanında İşbirliği, mutabakat zabıtları devlet başkanları ve bakanlar heyeti eşliğinde imzalandı. Türkiye’nin Afrika üzerindeki etki alanı ve yatırımlarının yanı sıra, bölgesel sorunlarda sergilediği etkili arabuluculuk rolü kıta ülkeleri tarafından memnuniyetle karşılanmakta. Hali hazırda Batı Afrika’da ki bir yapının atıl kalması ve yeni bir yapının faaliyete geçmesi sürecinde, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bölgede Senegal işbirliği ile bir arabuluculuk rolü üstlenme ihtimalini düşündürüyor.
Ülkede yaşanan son gelişmeler
Faye başkanlık sürecinde ülke dışı faaliyetlerinin yanında içeride alınan bir takım kararlar nedeniyle muhalif cephe tarafından tepki gördü. Eylül ayında parlamentoyu fesh ederek erken seçim tarihini Kasım’ın 17’si olarak belirledi. Yapılan seçimde 165 sandalyenin 130’unu kazanan Faye, başkanlık kampanyasındaki vaatlerini gerçekleştirmek için önünün açıldığını belirtti. Parlamentoyu feshetmesi eski başkanın da yer aldığı muhalefet tarafından kınandı.
Yolsuzlukla mücadele, yabancı şirketlere verilen balıkçılık izinlerinin gözden geçirilmesi ve ülke doğal kaynaklarının nüfusa daha fazla pay verilmesinin sağlanması gibi Senegallilerin yaşam standartlarını iyileştirmek sunulan vaatlerin yeni yıl itibariyle gerçekleştirilmesi öngörülüyor.
Seçim sürecinde göze çarpan bir diğer önemli nokta Parasal Reform vaadiydi. Batı afrika ülkelerine ait bir para birimi çıkararak Fransız CFA’sını kaldıracağından ya da bunun gerçekleşmeme durumunda Senegal’in kendine ait bir para birimi çıkarılacağını öne süren Faye, henüz bu konuda somut bir adım atmadı. Zaten bu kadar kısa sürede böylesine bir büyük adım Senegal için uygulanabilir durmamaktadır. Batı Afrika ve Sahel bölgesinin zengin kaynaklarının yanı sıra bu bölgede dönem dönem pik yapan gerilimler ve hali hazırda atıl bir yapının üyesi olmak bu vaadin yakın zamanda da gerçekleşme ihtimallerini ertelemektedir.
Yazan: Şeyma Güleryüz